Is Red Sparrow de nieuwste James Bond, maar dan met Jennifer Lawrence als vrouwelijke Bond, James Bond? Deze door Francis Lawrence geregisseerde spionagethriller kent genoeg gelijkenis, helemaal doordat ze haar premisse in de koude oorlog tussen Amerika en Rusland vindt. Een verlengde en “uit elkaar gespatte” koude oorlog dan wel, waarin Rusland haar hoofdrol op het wereldtoneel weer wil oppakken om voor vrede te zorgen. Hoe dan? Door “Red Sparrows”: Russische spionnen die opgeleid worden om door verleiding geheimen bij de tegenstander te ontfutselen.
Hoofdpersoon Dominika Egorova (Jennifer) is ballerina op hoog niveau en krijgt na een afschuwelijk ongeluk te horen dat ballet er niet meer in zit voor haar. Door manipulatie van haar hooggeplaatste oom belandt zij dan in het Russische spionnenprogramma “Red Sparrow”. Daar wordt haar door de meedogenloze instructrice – de briljant gecaste Charlotte Rampling – te kennen gegeven dat haar lichaam van de staat is. Als je lichaam niet van jou is en je leven in het teken komt te staan van bedrog en leugens, hoe overleef je dan? Haar hulpbehoevende moeder adviseert: geef nooit alles van jezelf (bloot). Gaandeweg in de film kom je er achter dat het lichaam van Dominika steeds meer een lege huls wordt: er loopt een lijn van hoe zij haar lichaam gebruikt bij het ballet, naar hoe het door anderen misbruikt wordt en later ook door haar als spion gebruikt wordt. Dit zijn vaak geen frisse beelden en laten je soms ineenkrimpen op je stoel. Maar moreel nog pijnlijker is de vraag die de personen in de bureaucratie elkaar steeds stellen: wat wil je van mij? Wat heb je nodig? Waarbij de uiteindelijke overwinning lijkt te liggen in het doorzien van wat die ander wil en daar handig misbruik van te maken. Daarmee wordt de vraag die in de film wordt gesteld “Wat is het om geliefd te worden?” enkel cynisch beantwoord: de totale overgave die dat vraagt, heeft geen plek in een wereld waar je altijd iets van jezelf moet verbergen om te overleven. Dat gaat zelfs ten koste van je familie, van datgene dat je het meest dierbaar is. Dominika vertrouwt niets en niemand meer. Zelfs niet iemand die zich voor haar wil opofferen?
Aan het einde van de film blijft dan de vraag over: had Dominika geen keus? Of koos zij hiervoor en was dit haar nieuwe levensvervulling in plaats van haar balletdroom? De knappe wending die het verhaal op het einde neemt lijkt dit laatste te bevestigen, maar meer verklap ik niet. Het acteer- en filmwerk is erg goed: de close ups, de klassieke muziek en de stemmige locaties geven de film genoeg om van te genieten, mits je je blijft realiseren dat dit een film is over een smerige wereld die gebaseerd is op bedrog en geweld. Als er iets van deze film overeenkomt met onze dagelijkse wereld, wat leert ons dat dan? James Bond lijkt vergeleken met Lawrence’ weergave van de spionnenwereld haast een slap stick: Red Sparrow is veel venijniger, destructiever en – ook al hoop ik van niet – realistischer.