Orlando Bloom draagt in de verlate paasfilm Romans overtuigend het kwaad van de wereld op zijn schouders.
Drama – Boaz van Luijk
Romans begint in slow-motion met een beeld van Jezus aan het kruis. Het beeld begint al snel te beven door de mokerslagen van de hoofdrolspeler Malky. De gekruisigde Jezus trilt op zijn grondvesten. Ik denk dat dit ook het thema is waar deze film over gaat: Jezus’ gewelddadige dood en vergeving. De voice-over die de eerste beelden van de film begeleidt, is van een evangelisatieactie in het centrum van een Engelse stad. “Liefde is het enige wat zorgt dat je kan overleven in een verrotte wereld”, schreeuwt de man. En met die woorden worden we ondergedompeld in het verwoeste leven van de sloper Malky. Deze man, die met veel intensiteit en weinig woorden overtuigend wordt gespeeld door Orlando Bloom, draagt een gebeurtenis uit zijn jonge leven mee die hem dagelijks kwelt. Die kwelling is ruw, rauw en soms niet om aan te zien. In het begin van de film schrikt dit af. Maar de bittere werkelijkheid die steeds meer naar boven komt roept gaandeweg vooral je medeleven op. Of, beter gezegd: medelijden. Nog zo’n thema dat in deze gelaagde film meerdere keren naar boven komt. Want wie kan meelijden met iemand die zo vroeg in zijn leven zo in zijn vertrouwen is beschaamd? Iemand die zo beschaamd is door twee mensen die hem juist veiligheid en geborgenheid zouden moeten bieden? Het wantrouwen dat hieruit voortkomt verscheurt Malky. Hij zegt tijdens een privé-biecht: “Ik ben bang om iemand te vertrouwen. Ik ben bang om niemand te vertrouwen.” Hij wantrouwt zijn vriendin, zodat die relatie ondanks haar vergevingsgezindheid stokt. De enige manier waarop hij zich weet te uiten is door geweld. Je ziet het aan zijn vertrokken gezicht en zijn woeste mokerslagen als hij als sloper tekeer gaat in kerken. En het geweld zie je ook in hoe hij met zichzelf en anderen omgaat: in zijn misbruik, agressiviteit en geslotenheid.
Op het eerste gezicht zou je kunnen zeggen dat “Romans” de zoveelste film is over misbruik in de Rooms-Katholieke kerk. Maar kijk je verder dan zie je dat deze film iets voor iedereen te zeggen heeft. Het gaat dieper dan het leren leven met misbruik en schaamte. De sloop van het kerkgebouw waarin Malky aan het werk is, is mijns inziens meer dan een kader of een mooi plaatje. De film is zo doorspekt met theologische beelden en gesprekken dat je als kijker niet ontkomt om na te denken over je eigen geloof. En over je eigen verklaring voor geweld en kwaad in de wereld. Daarbij lijkt het af en toe of de film één antwoord geeft, maar een volgende scène zet dit al vaak in een heel ander perspectief. Verhalen in de film zijn niet altijd wat ze lijken te zijn. Het beste voorbeeld hiervan is de “steakstory” dat zijn beste vriend telkens vertelt. Niet alleen krijgt dit verhaal een twist, maar het blijkt ook een verhaal in een verhaal te zijn; een metafoor van wat we zien en geloven. Ook scènes zijn niet altijd wat ze lijken: let maar eens op als Malky in een ziekenhuis wakker wordt. En heel bijzonder is de rol van de man achter de voice-over aan het begin: een geestelijke die Malky steeds weer ontmoet en zijn diepste geheimen kent. De mooiste diepe laag in deze film vind je waar Malky steeds weer (het beeld van) Jezus ontmoet. Ontmoetingen die de film opdelen en een ontwikkeling in Malky laten zien. Een ontwikkeling die veel paralellen vertoont met de lijdensweg van Jezus. Die ontmoetingen met Jezus gaan bijna altijd gepaard met een ontmoeting met het kwaad: met de satan van Malky – zijn herinnering aan of de werkelijke ontmoeting met de priester die hem als 12-jarig jongetje misbruikte. En deze film is ook een sterke terechtwijzing van het misbruik en hoe daar door Rooms Katholieke kerk mee is omgegaan! Juist de combinatie van het persoonlijke verhaal en de diepere theologische laag maakt die terechtwijzing nog indringender. Als iemand na Malky’s relaas van wat er met hem gebeurd is tegen hem zegt: “That did not happen to you.” dan snijdt dat door je ziel.
Het is jammer dat ik niet te diep in kan gaan op de titel en het einde van de film zonder te veel te verklappen van het verhaal en de betekenis van de film. Het einde van de film laat je nog lang nadenken. Misschien lijkt het einde op een goedkope of ongeloofwaardige plotwending, maar denk dan eens na over wat jezelf gelooft en hoe deze film de diepere vragen achter het kwaad van het misbruik toont. Daarmee is deze film ook een waarschuwing voor de gelovige om voorzichtig te zijn in het spreken over wat God wil. En over hoe hij Jezus’ dood doordenkt en hoe hij voorleeft wat dat betekend. Dus ga deze film zien als een verlate paasfilm! Maar let op: je beeld van kerk, Jezus en God kan gaan wankelen onder de mokerslagen van het kwaad.
De regisseurs, de Shammasian broers, hebben op Vimeo een eigen kanaal waarop ook de korte film “Romans 12:20” te zien is. “Romans” is hiervan een doordachter en volgroeide remake. Bekijk daar zeker ook de andere filmpjes van dit creatieve filmduo.
Romans
****
Regie: Ludwig en Paul Shammasian
Met Janet Montgomery, Orlando Bloom e.a. 91 minuten.
Kijkwijzer: Vanaf 16 jaar.
In bioscopen.
+ Acteerwerk en theologische thema’s
– Schokkende beelden