Deze keer wil ik een iets andere overdenking schrijven dan u gewend bent. Het is voor mij namelijk een overdenking waar ik tijdens het schrijven iets met u wil overdenken. Iets waar ik nu nog niet uit ben en wat u dus zelf nog mag overdenken… Iets waar ik op het eind misschien ook nog uit ben. Zoals de titel al aangeeft gaat het over de liefde van de Vader, maar ik bedoel hier niet God de Vader, maar Darth Vader uit de Star Wars filmreeks. Naast theologie is een van mijn passies namelijk filmkijken. Ik geloof dat niet alleen de christelijke cultuur een sterke invloed heeft op de films die gemaakt worden, maar dat de nog sterkere handtekening die God in Zijn werk heeft gezet in films te zien is. Zoals Reinier Sonneveld zou zeggen: in elk verhaal schijnt het Grote Verhaal door. En het Grote Verhaal is dan het verhaal zoals we dat in de bijbel lezen, zoals we dat in de natuur zien: Gods liefde en zorg voor de wereld. Dit brengt mij erop om dit verhaal van bijbelse proporties met u te overdenken. Laat ik het eerst kort schetsen en dan zult u merken dat het bijna een oudtestamentisch verhaal is.
Anakin Skywalker (zonder biologische vader!) wordt jong bij zijn moeder vandaan gehaald om opgeleid te worden tot goede strijder, iets wat hij graag wil. Hij zou de beloofde (!) zijn die voor vrede in het universum zorgt. Tien jaar later ziet hij in een visioen zijn moeder sterven. Als hij dan op zoek naar haar gaat, vindt hij haar inderdaad stervende. Uit wraak vermoordt hij dan de stam die dit op zijn geweten heeft. Dan trouwt hij in het geheim (wat tegen zijn gelofte is!) en verwachten ze een baby. Dan krijgt hij opnieuw visioenen: ditmaal dat zijn vrouw sterft tijdens de bevalling van hun baby. Hij wil dit koste wat het kost voorkomen. Doordat de slechte kant hem beloofd dat hij de macht kan krijgen om mensen uit de dood op te wekken (!), sluit hij zich bij hen aan. Hij krijgt dan de nieuwe naam Darth Vader. Zijn vrouw sterft dan juist doordat zij ontdekt dat hij is overgestapt. Hun tweeling kan nog wel gered worden. Tot zover even het verhaal.
Wat mij triggerde in dit verhaal is het volgende: hoe kan het zo zijn dat Anakin het slechte kiest uit liefde voor zijn vrouw? In welk universum keert iemand door zijn liefde voor iemand anders zich af van het goede? Hoe kan het dat iemand die zo geschoold is in het doen van het goede, in het strijden voor het goede en daar ook de kracht van heeft gezien, toch kiest voor het slechte? En vanuit het Grote Verhaal: Jezus’ liefde voor de wereld heeft Hem hiertoe nooit kunnen verleiden. Niet bij de verzoeking in de woestijn en niet in Zijn lijden en sterven. Nu zouden we kunnen zeggen dat hierin gewoon een verschil aangetoond is. Dat Gods universum afwijkt van hoe wij hem vaak zien, maar laten we nog iets verder graven.
Want het gebeurd natuurlijk wel: er zijn veel voorbeelden uit de wereldgeschiedenis waarin de liefde voor iets of iemand juist leidt tot een verkeerde keus, tot dood en vernietiging. Ook dat komen we in de bijbel tegen: denk aan het verhaal van Abraham die zijn vrouw zus noemt of Petrus die Jezus verloochent om bij Hem te zijn. Of de voorbeelden van koningen en richters die meer vertrouwen op een “snelle” oplossing dan op God en daarmee zich en het volk heel veel ellende op de hals halen. Op dat vertrouwen kom ik zo terug. Ook wij kiezen soms voor het slechte om het goede te doen: wij vliegen om waterputten te slaan, kopen cadeaus die door slaven zijn gemaakt, liegen om iemand te verrassen, voeren oorlogen om vrede te brengen. Ook wij kiezen soms uit eigen liefde, uit lijfsbehoud voor het slechte. Kiezen we daar dan bewust voor het slechte? George Lucas, de bedenker van het verhaal van Anakin, zei: “de meeste slechte mensen denken dat ze goede mensen zijn.” De keus tussen goed en slecht was voor hem een keus die ieder mens in zijn leven continu moet maken. De scheidslijn loopt niet tussen het slechte “zij” en de goede “wij”, maar dwars door onszelf heen: wij zijn even goed en even slecht als de ander. Wij zijn die Anakin, wij zijn die Darth Vader. Wij zijn de vernietigers van stammen, van werelden. Wij zijn verleidt door het kwade om over leven en dood te beschikken. In hoeverre die verleiding nu afhangt van juiste of onjuiste informatie laat ik even voor wat het is. Wat was het in het paradijs? In hoeverre die verleiding nu afhangt van de verleider geef ik ook tot uw eigen overdenking.
Wij zijn Darth Vader. Maar wij weten meer. Wij geloven dat we niet verloren zijn. Het verhaal van Anakin vertelt hier ook over: het gaat erom te vertrouwen in het Goede, in de Force. Dit betekent een beheersen van het kwaad in jezelf en een richten op het goede. Die Force is gemodelleerd naar een alomvattende macht, zoals wij in God geloven. En dat is wellicht een sleutel tot het mysterie van de liefde van Darth Vader. Tot de keus die hij maakte. Niet zijn liefde leidde hem tot het kwade, maar zijn angst. Zijn angst om zijn vrouw te verliezen. Hij wilde niet vertrouwen op God (op de goede kracht), maar zijn toekomst zelf bepalen. En dat is waar het Grote Verhaal helderder schijnt: Jezus kiest ervoor meer op God te vertrouwen dan zijn eigen leven, meer Zijn leven in Gods handen te leggen dan het zelf in handen te nemen. Zo mogen we ook ons leven in Gods handen leggen en vertrouwen op Zijn plan ermee. Dat zal ons vast niet altijd lukken. En dan?
En Darth Vader? Wie bekend is met het verhaal weet hoe het afloopt. Een van de tweeling groeit op tot een strijder voor het goede en gaat de strijd met het ultieme kwaad aan: hij wordt meerdere keren verleid, maar kiest uiteindelijk steeds voor het goede. Zelfs als hij erachter komt dat zijn vader het slechte heeft gekozen. In die ultieme strijd komt hij zo ook tegen zijn vader (Darth Vader) te staan, maar hij vermoordt hem niet, want hij gelooft dat er nog steeds iets goeds in hem is. Als hij dan zelf bijna vermoord wordt, offert Darth Vader zich op en redt hij zijn zoon door het ultieme kwaad te vernietigen. Zo is Darth Vader toch nog de beloofde die vrede brengt in het universum. Het ultieme kwaad is uitgeroeid door het vertrouwen dat zijn zoon in de goedheid van de vader had. De wederzijdse liefde overwint de banden van het kwaad. De rest geef ik u mee om te overdenken.