Scherp drama over de dagelijkse realiteit van een slepend conflict
Drama – Boaz van Luijk
Overspel is van alle tijden, stelt regisseur Muayad. Dat de gevolgen zo absurd als in deze film zijn, komt door de tijd en plaats waarin de affaire plaatsvindt. In zijn film The reports on Sarah and Saleem laat Muayad zien wat de ernstige gevolgen zijn van een affaire tussen een Israëlische en een Palestijn. Daarmee lijkt het op Bijbelverhalen waarin overspel tot veel ellende leidt (David en Bathseba). Toch is het niet de bedoeling van de regisseur om onze aandacht te vragen voor de morele kant van het overspel. Volgens hem zou een zakelijke transactie in Israël dezelfde desastreuze gevolgen kunnen hebben.
Maar dan wel een transactie tussen een Palestijn en een Israëliër. Zoals Saleem die dagelijks broodjes bezorgd in Sarah’s café. Hun heimelijke relatie heeft veel weg van een transactie: er zit geen liefde in wat de twee zeggen en doen. ’s Nachts spreken ze stiekem af en gaan na de seks elk snel weer hun eigen weg. Het gaat hen beiden om een vlucht uit de uitzichtloze dagelijkse realiteit. Ze hebben allebei hun redenen: Saleem, omdat hij met moeite de eindjes aan elkaar knoopt en samen met zijn vrouw bij zijn schoonouders inwoont. Sarah, omdat ze getrouwd is met een militair die voor zijn carrière regelmatig met zijn gezin moet verhuizen.
De Israëlische Sarah (Sivane Kretchner) en David leven in rijkdom. Ze hebben samen een dochter en vanwege hun banen ook een kindermeisje. Sarah runt met veel plezier haar café in Jeruzalem. Hier ontmoet ze de Palestijn Saleem. Hij is getrouwd met Bisan (Maisa Abd Elhadi) en zij verwachten hun eerste kind. Bisan studeert nog en Saleem verdient alleen te weinig voor de dure appartementen van Jeruzalem. Zijn zwager springt regelmatig bij met boodschappen en het betalen van hun rekeningen. De relatie met Saleems schoonfamilie is echter niet goed.
De regisseur kiest voor een affaire om te laten zien hoe complex de verhouding tussen én binnen de twee volken is. In het eerste deel van de film zie je hoe de affaire vooral de spanning tussen Israëliërs en Palestijnen toont. Een beklemmend voorbeeld daarvan is de nachtelijke rit die Saleem met Sarah in de laadruimte maakt langs checkpoints, soldaten en de muur. Eindbestemming Bethlehem is verboden gebied voor Sarah. Ze moet zich als Nederlandse (!) toerist voordoen om samen met Saleem een café te bezoeken. In dit eerste deel zie je dat dit het natuurlijke perspectief is van de regisseur: er is veel ruimte voor details en je leeft makkelijker mee met de underdog Saleem dan met de welgestelde Sarah.
In de tweede helft van de film komt het overspel aan het licht. Vooral de spanningen binnen de eigen groep komen nu aan bod. De regisseur neemt hier de tijd voor, zonder dat de film traag wordt. Het is bijzonder knap hoe hij de verwikkelingen afbeeldt zodat je mee gaat leven met alle hoofdpersonen. Zo krijgen in dit gedeelte de wederhelften van het ontrouwe stel meer diepte. Zij moeten beslissen hoe ze met het overspel en de verregaande gevolgen omgaan. Daarbij wordt langzaam maar zeker duidelijk dat ze het op moeten nemen tegen het systeem, tegen de ingegraven posities over en weer.
Muayad verfilmt verhalen van gewone mensen. Ook deze film is gebaseerd op gebeurtenissen van mensen die hij kent. Het is natuurlijk niet zo dat iedereen een affaire heeft, maar het komt wel op deze manier voor. Men ziet het als een uitweg uit de spanningen, ondanks de enorme risico’s die het met zich meebrengt. Omdat dit verhaal zo realistisch verfilmd is, zit je als kijker midden in het Israëlisch-Palestijnse conflict. We zien de Palestijnen als underdog, maar Muayad wil in zijn film geen partij kiezen. Hij vraagt aandacht voor de mensen die in het conflict voor hun medemens kiezen. Ongeacht of deze tot je eigen kring behoort.
Dat zie je vooral in de ontknoping van de film. Dit levert het sterkste acteerwerk op. Het zijn die momenten waarin voor de personages het dilemma het grootst is: Kies ik voor het goede of voor wat mijn groep wil? De beslissingen in de film lopen uiteen. Zo toont Muayad zich een goede verhalen verteller: hij maakt het niet simplistisch. Niet één van de kanten heeft het bij het juiste kant, maar het is zaak om op de plek waar jij bent het goede te kiezen. En al eindigt de film daardoor niet met een happy end, toch maakt juist dat einde de film bijzonder inspirerend.
Het laat je nadenken over je eigen keuzes. Kies je voor wat je volgens je eigen volk of groep moet doen? Ook als andere mensen daarmee in het gedrang komen? De regisseur wil dat de film een beroep doet op onze medemenselijkheid. En dat geldt niet alleen voor het Palestijns-Israëlische conflict, maar overal ter wereld. Vaak gaan onze privileges ten koste van anderen en verdedigen wij deze met hand en tand. Maar zijn wij bereid om onze privileges op te geven om voor de ander een naaste te zijn?
The reports on Sarah and Saleem
**
Regie: Muayad Alayan
Met Maisa Abd Elhadi, Mohammad Eid, Adeeb Safadi, Kamel El Basha e.a.. 127 minuten.
Kijkwijzer: vanaf 16 jaar.
In bioscopen.
+ Ingetogen camerawerk
+ Realistisch verhaal
– Beelden van overspel